Dış Ticarette kullanılan başlıca ödeme şekilleri ;
Peşin Ödeme; Alıcı-ithalatçının mal bedelini bankası aracılığıyla havale şeklinde satıcı-ihracatçıya ödemesi karşılığında malın ve malı temsil eden belgelerin ihracatçı tarafından doğrudan ithalatçıya gönderilmesini öngören bir ödeme şeklidir.
Peşin Ödeme; Bu ödeme şeklinde ihracatçı hiçbir risk üstlenmemektedir. İthalatçı açısından ise, bedeli ödenmiş olan malların satıcı tarafından gönderilmemesi ya da gönderilen malların sipariş evsafına uygun olmaması veya zamanında gönderilmemesi gibi nedenlerle zarara uğrama riski bulunmaktadır.
Mal Mukabili Ödeme; İhracatçının malları, ithalatçıya, mal bedelini tahsil etmeden göndermesidir. Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları ve bunları tevsik eden vesaiki herhangi bir ödeme talimatı olmaksızın alıcıya göndermekte, ithalatçı da malı çektikten bir müddet sonra malın bedelini ödemektedir. Burada taraflar arasında güven unsurunun çok güçlü olması gereklidir.
Vesaik Mukabili Ödeme; Mal bedeli tahsil edilip vesaikler banka tarafından ithalatçıya teslim edildikten sonra mallar gümrükten çekilebilecektir. İhracatçı bu ödeme şeklinde daha güven altındadır.
Akreditif; Akreditif, şarta bağlı bir ödeme garantisi olup, işleyişinde dört taraf bulunmaktadır: Amir (ithalatçı), Amir Banka (ithalatçının bankası), Lehtar (ihracatçı) ve Lehtar Banka (ihracatçının bankası).
Alıcı ve satıcı aracı bankaları vasıtasıyla istenilen nitelikte ve uygun koşullarda anlaşmalarını gerçekleştirmek amacıyla bu ödeme şeklini kullanırlar. Uygun vesaik ibraz edildiği zaman satıcı parasını alacağını, alıcı da istenilen nitelikte mala kavuşacağını bilmektedir.
Başlıca Akreditif Türleri Şunlardır:
- Gayri kabili rücu (dönülemez) Akreditif: Amir bankanın akreditif şartlarına uygun vesaikin akreditif koşullarına uygun zaman ve şekilde yapılmasını taahhüt etmektedir,
- Kabili rücu(dönülebilir) Akreditif: Amir banka, herhangi bir anda akreditif koşullarını değiştirebilir ve tarafların bu değişiklik nedeniyle önceden haberdar olmaları gerekmez. Bu değişiklik uygun vesaiklerin bankaya ibrazından sonra yapılır ise, geçerli değildir,
- Vesaik İbrazında Ödemeli Akreditif: Akreditif şartlarına uygun vesaikin yine akreditif süresi içerisinde ihracatçı tarafından lehtar bankaya ibrazı halinde ödemenin yapılacağı akreditif türüdür. Bu durumda, vesaikin şartlara uygunluğunu tespit eden muhabir bankaya ödenen tutar amir bankadan talep edilecektir,
- Devredilebilir Akreditif: Akreditif şartları içerisinde o akreditifin devredilebilir olduğu yazılı ise, lehtar kendine ait hak ve sorumlulukları bir veya birkaç lehtara devredebilir.
Kabul Kredili Ödeme; Mal bedeli belli bir vadede ödenmesi taahhüt edilmekte ve bu ödemeye bir poliçe vasıta olmaktadır.
“Kabul kredili vesaik mukabili” ödeme, malların alıcıya gönderilmesinden sonra bankanın mal bedelini tahsil etmesi yerine, poliçeyi alıcıya kabul ettirdikten veya bu kabule kendisi de aval verdikten sonra vesaikin alıcıya teslim edildiği ve poliçe vadesinde mal bedelinin ihracatçıya ödendiği ödeme şeklidir.
“Kabul kredili mal mukabili” işlemde ithalatçı önce malı çekmekte, sonra belirlenen sürede mal bedelini ödemektedir. Bu işlemde süre açısından ithalatçıya ikinci bir finansman kolaylığı yaratılmaktadır.
Karşılıklı Ticaret; Malın malla değişimidir. Bu kapsamda Özel Takas: Mal ve / veya hizmet ihraç ve ithalinde tarafların aynı gerçek ve tüzel kişiler olması halinde mal ve / veya hizmet ihraç ve ithali bedelleri herhangi bir para hareketi söz konusu olmaksızın kısmen veya tamamen takas (mahsup) edilebilen bir ödeme şeklidir. Bağlı Muamele: İthal edilen mal hizmet ve teknoloji bedellerinin, mal hizmet ve teknoloji ihracı ile karşılandığı, ithal ve ihraç fazlalığının döviz olarak ödendiği veya tahsil edildiği ödeme şeklidir.